De toekomstbestendige organisatie
We bevinden ons in een veranderend tijdperk. Ontwikkeling gaat op veel terreinen sneller, dan het tempo waarin de mens in staat is zich aan te passen. Om te overleven moeten organisaties veranderen. De ene verandering is nog niet afgerond of de volgende wordt alvast gestart. Er is chaos en onzekerheid. Mensen raken vervreemd. Ze zijn verandermoe en structureel ‘op’. Maar structureel op zijn hoort volgens bedrijfsarts Willem van Rhenen helemaal niet bij het leven; ‘We negeren de vraag: ‘wat gééft energie?’. Een fascinerend gegeven, vindt ontwikkelpartner Peter Verheij.
Aandacht van het systeem naar de mens
Peter: “De afgelopen decennia is de aandacht uitgegaan naar het goed functioneren van het systeem. De focus lag op effectiviteit, efficiency en financieel rendement. De mens is daaraan ondergeschikt gesteld en verstrikt geraakt in starre regels, structuren en systemen. Dit was ooit bedoeld om ons te helpen, maar belemmert ons nu in het flexibel inspelen op de omgeving.”
De mens weer centraal stellen
Peter citeert Semler. Hij zegt zo mooi: “Je moet je medewerkers bevrijden.” Peter licht toe: “Ik zie te veel bedrijven waar mensen elkaar en zichzelf onbedoeld en onbewust in de weg zitten. Aannames en onbegrip over en weer, te veel managen en een neiging tot controle en bemoeienis vanuit de directie maakt dat mensen beperkt worden in plaats van uitgedaagd. Ze gaan zich passief gedragen, kunnen hun talent en ideeën niet kwijt, kunnen niet aanhaken bij veranderingen en voelen zich niet erkend en gewaardeerd. Vaak voelen ze zich wel betrokken en zetten deze gevoelens zich om in frustratie, klagen, mopperen. Dit gaat ten koste van werkplezier en productiviteit en werkt remmend op creativiteit en innovatie”. Peter: “Ik geloof dat organisaties de aandacht weer moeten verleggen naar de mens. We moeten elkaar weer gaan vertrouwen, de mens centraal stellen, meer gaan samenwerken. Veel mensen willen wel veranderen, maar zeggen nu nog dat de systemen hen in de weg zitten. Daarmee leggen ze het probleem buiten zichzelf. Om verandering op gang te brengen moeten mensen zelf ook veranderen. Daar zet ik me dagelijks voor in.”
Een netwerk van persoonlijke veranderingen
Peter: “Wat ik me steeds meer realiseer is dat veranderen draait om nieuw gedrag, van iederéén binnen de organisatie. Een organisatieverandering is dus eigenlijk het initiëren en integreren van allerlei persoonlijke veranderingen.” Bureau Hofkes Reputatiemanagement (BHRM) deed in 2009, 2014 en 2018 onderzoek onder 80 bestuurders naar huidig en gewenst gedrag aan de top. De respondenten, oftewel bestuurlijk Nederland zelf, concludeerden dat de kloof tussen bestuurders en maatschappij groter wordt en er dringend behoefte is aan bestuurders die hun eigen belang ondergeschikt maken aan het maatschappelijke belang. Nu zijn bestuurders naar eigen zeggen nog teveel gericht op direct resultaat, korte-termijn belangen en winstgedrevenheid.
Voor verandering is een nieuw type bestuurder nodig
Een publicatie in Trouw naar aanleiding van het BHRM onderzoek van 2018: “De circulaire economie vraagt om een bestuurder met visie, zelfreflectie en verbindend vermogen, dienstbaar aan de maatschappij en gericht op de lange termijn. Veel topmanagers zien de noodzaak tot verandering wel in, maar helaas doen zij er zelf in de bestuurskamers nog niets concreets aan. En dat is funest, want waarom zouden anderen in het bedrijf werken aan positieve verandering, als de leiding zelf niets doet en afwacht?”
Wat gééft energie?
De sleutel tot succesvol ontwikkelen naar een toekomstbestendige organisatie is volgens Peter hierin gelegen dat iedereen wordt aangezet na te denken over wat energie gééft. Op het werk is een gevoel van autonomie belangrijk, een vertrouwensband met collega’s en mogelijkheden om nieuwe dingen te leren en door te groeien. Je moet weten: dit past bij mij, dit kan ik en hier word ik blij van. Zo’n perspectief is nodig om ’s ochtends naar je werk te gaan met het gevoel: dáár heb ik zin in. En ook om erachter te komen wat die zin in de weg staat.
Te beginnen bij de top
Peter werkt met bestuurders en stelt hen de vraag wat het is wat hen energie geeft en drijft. Hij begeleid hen om vanuit hun hernieuwde identiteit een passende visie te ontwikkelen en uit te dragen. Hij stimuleert en coacht hen leiderschap te vertonen dat mensen aanzet de eigen identiteit te onderzoeken en ruimte geeft om zelf, binnen duidelijk gestelde kaders, vorm te geven aan die verandering. Peter: “Het is uitermate uitdagend en leerzaam hier samen met bestuurders over in gesprek te gaan en hen te helpen van bewustwording naar doen te komen. Dat is mijn manier om met alles wat ik in en bij me heb, actief bij te dragen aan het bouwen van toekomstbestendige organisaties. ”
Miranda Valk, augustus 2019
Meer weten? Peter Verheij is executive coach en ontwikkelpartner bij Binnenstebuiten en betrokken bij www.flaregroup.nl een internationale beweging voor leiderschap vanuit zingeving en spiritualiteit.
